IT Personelleri Neden Adli Bilişim Farkındalık Eğitimi Almalıdır?

Yazar: Haydar Yener Arıcı

Dijitalleşmenin hızla artmasıyla birlikte kurumların karşı karşıya kaldığı siber güvenlik tehditleri yalnızca teknik önlemlerle değil, aynı zamanda doğru insan davranışlarıyla da etkin şekilde yönetilebilmektedir. Bu bağlamda, kurumsal bilgi teknolojileri (BT/IT) birimlerinde görev yapan personelin adli bilişim farkındalığına sahip olması; dijital delil bütünlüğünün korunması ve olay müdahale süreçlerinin usulüne uygun yürütülmesi açısından kritik bir öneme sahiptir.

Adli bilişim yalnızca teknik analiz sürecinden ibaret değildir; aynı zamanda hukuki geçerlilik, prosedürel doğruluk ve disiplinler arası iş birliği gerektiren bir alandır. Bu nedenle IT personelinin sadece sistem kurmakla değil, aynı zamanda olay anında nasıl davranması gerektiği, hangi logları nasıl saklayacağı ve hangi işlemlerden kaçınması gerektiği gibi konularda da bilgi sahibi olması gerekir.

2. Adli Bilişim Farkındalığı Nedir?

Adli bilişim farkındalığı, BT personelinin dijital delillerin toplanması, korunması ve analiz edilmesi süreçlerinde temel ilkeler hakkında bilgi sahibi olmasıdır. Bu farkındalık şunları içerir:

• Dijital delillerin hukuki geçerliliğini nasıl etkileyebileceği,

• Delil zincirinin (chain of custody) nasıl yürütüleceği,

• Olay anında yapılmaması gereken işlemler,

• Logların ne kadar süreyle ve hangi yöntemle saklanması gerektiği,

• CMK, KVKK ve diğer ilgili mevzuatlara uygun hareket etmenin önemi.

3. Eğitimin Gerekçeleri

3.1. Delil Bütünlüğünün Korunması

BT personeli, siber olayların tespiti sırasında genellikle ilk temas noktasında yer alır. Eğer teknik müdahale sırasında diskteki veriler değiştirilirse ya da sistem RAM görüntüsü alınmadan kapatılırsa, delil bütünlüğü bozulabilir ve elde edilen veriler mahkemede geçersiz sayılabilir.

Örnek: Bir veri sızıntısı olayını tespit eden BT personeli, sistemdeki şüpheli dosyaları silerse, adli bilişim uzmanları kanıta ulaşamaz hale gelir. Bu durumda olayın teknik yönü karanlıkta kalır ve hukuki süreç sekteye uğrar.

3.2. Hukuki Sorumlulukların Bilinmesi

CMK 134’e göre dijital delillerin elde edilmesi belirli yasal sınırlar içerisinde yapılmalıdır. BT personelinin bu sınırlara aşina olmaması, kişisel verilerin izinsiz incelenmesine ve KVKK kapsamındaki ihlaller nedeniyle idari ya da cezai yaptırımlara yol açabilir.

Örnek: BT uzmanı, yöneticisinin talimatıyla bir çalışanın e-postalarını inceler ve ekran görüntülerini alır. Bu işlem, açık rıza ya da mahkeme kararı olmadan gerçekleştirilmişse, KVKK’nın 18. maddesine göre idari para cezasına sebep olabilir.

3.3. Olay Müdahale Sürecine Doğru Katılım

Adli vakalarda IT personeli; delil toplama, sistem izolasyonu, log çıkarımı gibi teknik görevleri üstlenir. Ancak bu işlemler belirlenen prosedürlere uygun şekilde yürütülmezse, elde edilen delillerin hukuki değeri azalabilir veya olayın teknik çözümlemesi yanlış yönlendirilebilir.

Örnek: Bir fidye yazılımı saldırısı sonrasında sistem yöneticisi, durumu analiz etmeden sistemi yeniden başlatır. Bu işlem RAM’de bulunan şifreleme anahtarlarının ve ağ bağlantılarının kaybolmasına neden olur. Oysa RAM görüntüsü alınsaydı, saldırının kaynağına dair önemli ipuçları elde edilebilirdi.

4. Eğitimin Katkıları

Alan	Sağladığı Fayda
Hukuki Uyum	CMK ve KVKK’ya uygun işlem yapılması sağlanır.
Teknik Doğruluk	Olay müdahale süreci ve delil toplama prosedürleri bilinçli yürütülür.
İtibar Koruma	Hatalı işlem sonucu kurumun medyatik zarar görmesi engellenir.
İş Sürekliliği ve Kriz Yönetimi	Olay sonrası toparlanma sürecine teknik katkı sağlanır.
Kurumsal Risk Azaltımı	İhlal durumlarında denetim ve soruşturma riskleri minimize edilir.

Bu katkılar, kurumun siber saldırılara karşı savunma mekanizmasını güçlendirmenin yanı sıra, yasal süreçlerde de elini kuvvetlendirir.

5. Sonuç ve Öneriler

“Delil yalnızca uzmanla değil; onu koruyan, tanıyan ve aktaran kişiyle anlam kazanır.”

BT personeli yalnızca dijital altyapının yöneticisi değil, aynı zamanda kurumun adli süreçlerinde aktif bir rol üstlenen önemli bir aktördür. Bu nedenle teknik bilginin yanı sıra hukuki, etik ve prosedürel bilgiye dayalı farkındalık eğitimi; kurumun dijital olaylara karşı hazırlığını doğrudan etkileyen bir faktördür.

Öneriler:

• Her BT personeline yılda en az bir kez “Adli Bilişim Farkındalık Eğitimi” verilmelidir.

• Olay müdahale planlarında IT personelinin rol ve sorumlulukları açıkça tanımlanmalıdır.

• Delil zinciri, log yönetimi ve disk imajı alma gibi konulara ilişkin senaryolu eğitimler düzenlenmelidir.